تسخیر زمین توسط موریانه ها
موريانه ها حشراتی با خلقت بسیار زیبایی هستند که متخصصین علوم کنترل آفات هنوز اسراری را در خلقت این حشره کشف نکرده اند. موریانه ها جزو معدود حشراتی هستند که دارای زندگی اجتماعی مافوق بشری بوده بنحوی که بهترین معماران ساختمان هنوز نتوانسته اند سازه ای در مقایسه با سازه های این حشره بسازند.
اسراری در خصوص نگهداری نوزادان و نگهداری ملکه از زمره اسرار موریانه ها می باشد که هنوز متخصصین در حال مطالعه بر روی آن هستند.
مشخصات ظاهری موریانه :
بالدار يا بي بال و نسبتا كوچكي هستند. پهلوي سينه موريانه هاي بالدار كه قهوه اي رنگ است دو جفت بال طويل و باريك قرار دارد.موريانه هاي بي بال ظاهرا" شبيه به مورچه هستند ولي رنگ آنها سفيد وكمر آنها مانند مورچه باريك نيست. موريانه در مناطق گرم فراوان هستند و خسارت زیادی به لوازم چوبي لباسها و كاغذ و غيره وارد مي كنند . بيش از دو هزار گونه موريانه در جهان شناخته شده است كه تعدادي از آنها در ايران زندگي مي كنند. قطعات دهاني موريانه از نوع ساينده و شبيه به ملخهاست بعضي از موريانه ها داخل ريشه درختان و علوفه مي شوند ولي غالبا به چوب و الوار صدمه مي زنند. زندگي موريانه ها بصورت اجتماعي است كه اشكال مختلف كارگر / سرباز/ نر وماده در داخل هر لانه وظايف مخصوصي را بعهده دارند. كارگر هايا موريانه هاي بي بال معمولي كه خسارت انها بخوبي مشهود ميگردد.وظيفه جمع آوري غذا نگه داري لانه و تغذيه ساير فرمهاي موريانه ها را بعهده دارند. تمام خانواده های موجود در راسته موریانه ها به صورت اجتماعات بزرگ و کوچک در محدوده سیستمی لانه ای و به صورت کلنی زندگی می کنند . ارتباط بین لانه ها و دنیای خارج بستگی به عادت مخصوص تغدیه ای گونه ها دارد . موریانه ها توانایی کنترل اقلیم داخل لانه خود را دارند. موریانه ها همه چیز خوارند و از مواد گیاهی ، الیاف ، فرآورده های پشمی و پنبه ای ، کاغذ دیواری ، چرم ، موکت ، لاستیک ، پوشش کابل ها ، جانوران نگهداری شده در موزه ها ، انواع چوب و فرآورده های چوبی تغذیه می کنند .
در کلیه مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر فعالیت زیاد دارند .عموما در محیط مرطوب و تاریک زندگی می کنند از طریق ایجاد دالان های زیرزمینی و کانال های سر پوشیده در سطح دیوارها ، ستونها و غیره بداخل ساختمان ها و محل های تامین مواد غذایی نفوذ میکنند . لانه ها ممكنست در اعماق خاک ، داخل تنه پوسیده درختان ، داخل چوبهای خشک یا اثاثیه چوبی داخل ساختمانها بناشوند. برخی دارای لانه آشکار در بالای سطح خاک می باشند تعدادی از موریانه ها از مواد چوبی تغذیه میکنند و با حفاری در چوبهای تر ادامه زندگی می دهند . موریانه های دروگر در چراگاه های خشک که درختان کمی دارند لانه سازی میکنند ، بعضی از موریانه ها از مواد گياهي خشک تغذیه می نمایند تعدادی از موریانه ها بسته به شرایط محیطی لانه هایی ایجاد میکنند و موجبات خسارت به محصولات کشاورزی ، لوازم ساختماني و ساختمانها را فراهم می آورند.
از 1800 گونه شناخته شده در دنیا 148 گونه به ساختمان ها صدمه می زنند و خسارت آن چنان شدید است که داخل هر محدوده ای که انتشار یابند دیر یا زود الوارهای بي محافظ و یا وسایل چوبی به کار رفته در ساختمان ها تخریب می شود.موریانه هايي که در داخل خاک و زیر زمین دالان حفر می کنند توانایی آن را دارند که راهروهای خود را از خاک به درون آجر و حفره های داخلی دیوار باز نمایند گاهی تیر های شیروانی و چوب های سقف را مورد حمله قرار می دهند موریانه های چوب خشک ،گاهی در الوارهای دور از زمین حتی روی سقف نیز كلني ایجاد می نمایند.
با توجه به پیشرفت علوم ابنیه سازی و خصوصا استفاده از مصالح مقاومی چون بتون و بتون های آرمه شاهد تغییر در ساختار کلنی سازی و ساخت کانالهای هوازی در این حشرات شده ایم . حتی با عکس برداری الکترونیکی از آرواره های ای حشره مشخص شده است که تعداد دنده های آرواره ها افزایش یافته و از 128 عدد دنده در آرواره ها به 234 دنده رسیده است که نشان از تفییرات در نسلهای جدید این حشره دارد.
در سالهای اخیر به سبب بالا رفتن مخارج تعمیر و نگهداری ، موریانه ها خسارات بسیاری به ساختمانها واردآورده اند خصوصا" در مناطقي که پروژه های خانه سازی ارزان قیمت و به تعداد زیاد وجود دارد و به برنامه های تعمیر و نگهداری اهمیتی داده نمی شود ساختمانها بیشتر در معرض حمله موریانه ها قرار میگیرند. انتشار موریانه ها ازمحلی به محل دیگر و حتی کشوری به کشور دیگر به راحتی امکان پذیر است افزایش تعداد ساختمان ها با تغییر روش ساختمان سازی موجب شده است که موریانه ها در کشورهایی که تا کنون مطرح نبوده اند به صورت آفت در آیند مثلا در مناطقی که خانه ها را از خشت و گل بدون استفاده از الوار می ساختند بنظر می آید که ساختمانها بدون موریانه باشند در حالیکه استفاده از تیر ، الوار و تغییر بافت ساختمانی سبب شده است که موریانه ها تکثیر یافته و مشکل آفرین شوند . تعداد اجتماعات موریانه هاي زیر زمیني بالغ بر هزار حشره است و جمعیت اجتماعاتي که در مناطق گرمسیری لانه های تپه ای می سازند به میلیونها حشره تخمین زده می شود به همین جهت حمله سریع و وسیع آنها به ساختمانهای جدید از حمله سایر موریانه ها مشخص تر است.
علامت مشخصه آلودگی به موریانه های زیرزمینی وجود خاک یا مخلوطی از شن وموريانه چوب جویده شده در الوارها است در همین حال لوله های خاکی يا راهروهای پوشیده که بر روی دیوارهای غیر قابل نفوذ بنا می شود خطوط ارتباطی بین لانه و غذا می باشد. اگر الوار با خاک تماس داشته باشد موریانه ها از زیر دالان های داخل خاک با چوب در تماس داشته بدون هیچگونه علامت مشخصه وارد الوار می شوند دیوارهای خشتی یا سنگی با ملات گل به حفره های ممتد راه را برای موریانه های الوار سقف ایجاد می کنند.
شروع كلني موریانه ها با نر ها و ماده های بالدار می باشد این موریانه ها پس از جفتگیری بالهای خود را از دست می دهند در این مرحله موریانه ها سلول کوچکی در خاک ایجاد میکنند و ماده (ملکه ) تخم می گذارد ، پس از باز شدن تخم ، والدین از ذخیره بدن خود ، نوزادان را تغذیه می نمایند اولین سری کارگران کوچکتر از کارگران بعدی هستند در موریانه های چوب های خشک اولین دسته نوزادان تماما به کارگران تبدیل می شوند و یک موریانه سرباز هم تولید می شود. تا فعال شدن کارگران ماده تخمگذار که ملکه نامیده می شود دیگر تخم نمی گذارد و پس از آن شروع به تخمگذاری می کند و این کارگران هستند که از نوزادان نگهداری می کنند و تغذیه آنها را بر عهده دارند. کارگرها بعد از تغذیه از چوب و كاغذ آن را نيمه هضم نموده به سربازها وفرمهاي جنسي مي خو رانند.
تغذيه آنها بو سيله قي كردن از دهان يا اخراج غذا بصورت قرصهايي از راه مخرج است. فقط ناحيه سر موريانه ها محكم است و بقيه قسمتهاي بدن آنها معمولا نرم مي باشد. سربازها داراي سر مستطيل يا مثلثي شكل و ارواره هاي قوي هستند. بالدارها و فرم جنسي موريانه ها چشمهاي مركب دارند ولي سایر فرمها بعلت زندگي در خاك وتونلهاي زير زميني فاقد چشم هستند.در صورتي كه موريانه هاي بالدار در بين دو چشم مركب فرو رفتگي كوچك وکمرنگی به نام فو نتانل داشته باشند از خانواده Termitidae هستند. موريانگان بالداري كه عضو فونتانل نداشته باشند. از خانواده Hodotermitidae ميباشند. در خوزستان و مناطق گرمسير موريانه هاي بالدار معمولا در ماهاي اسفند وفروردين از لانه خارج مي شوند. خروج موريانه ها در هواي آرام و بعد از بارندگي معمولا در اوايل غروب صورت مي گيرد. بالها معمولا پس از انجام پرواز كوتاه موريانه از نزديكي سينه قطع مي شوند. انتهاي شكم موريانه ها يك جفت سرسي كوتاه قراردارد.
در نقاط دیگر کشور نیز کار شناسایی موریانه در حال اجرا می باشد که نمونه های آن شناسایی شده است و در کلکسیون گروه محققین دفع آفات ایران موجود می باشد که البته یکی از اهداف این جمع آوری کمک در نحوه مبارزه و کنترل این آفت می باشد که خود یکی از مهم ترین قسمتهای مبارزه با این حشره است
كلني موريانه ها بر عكس مورچه و زنبور تعداد مساوي نر و ماده بالدار توليد مي نمايد. در داخل كلني ( ملكه) و ( شاه) هر دو با هم زندگي مي كنند. در فواصل معين داخل كلني موريانه ها فرم جنسي بالدار توليد مي كنندكه پس از پرواز كوتاه و جفتگيري باعث انتشارآلودگي موريانه زدگي مي شوند.كلني جديد موريانه در اثر جفت گيري ماده ونر داخل گودالي روي زمين تاسيس مي شود. شاه وملكه موريانه ها زندگي طولاني دارند و در برخي از گونه ها ملکه تا پنجاه سال زير زمين به توليد مثل خود ادامه مي دهد.جفت گيري شاه و ملكه در تمام دوره زندگي ادامه پيدا مي كند و بر طول و حجم ماده مرتبا افزوده مي گردد. جمعيت يك كلني بر حسب گونه آن بين صد تا يك ميليون است .
جمعيت هر كلني عمدتا ازكارگر ها تشكيل شده كارگر ها از شاه و ملكه پذیرایی مي كنند. وقتي جمعيت لانه زياد مي شود كارگرها بر تاسيسات ان مي افزايند ونظافت ان را بر عهده مي گيرند. در بعضي از گونه ها نوزادان وظيفه انجام كاركارگر ها را بعهده دارندو پس ازمدتي تدريجا كار كردن را رها مي كنند. بسياري ازكارگر هاي پير بدون توليد مثل میميرندولي برخي از آنها وظيفه دفاع از لانه يعني كار هاي سرباز را انجام مي دهند. سرباز ها تقريبا در تمام كلني گونه هاي مختلف موريانه ها يافت مي شوند.
بعضي از انواع سربازها آرواره هاي قوي و برخي ديگر سر نوك تيز دارندكه روي آن مايع بد بويي براي دفع دشمن ترشح مي شود. وقتي به عللي شاه و ملكه موريانه ناگهان از بين بروند كارگرها نوعي از موريانه ها را كه بالهاي كوتاهي دارند براي جانشيني آنها غذا داده و پرورش مي دهند. دگرديسي در بين كارگر و سرباز موريانه ها کمتر از شاه و ملکه است.كارگر ها تا حدود 4 سال عمردارند. غالب انواع موريانه هاي ايران دالانهايي داخل چوب توليد كرده باعث پوسيدگي آن مي شوند و يا زندگي زير زميني دارند. درآفريقا و استراليا بعضي از انواع موريانه ها لانه هايي بشكل ستونهاي عظيم در سطح خاك مي سازند وخود در داخل ان زندگي مي كنند. درکلنی موریانه ها علاوه بر کارگران پوره ها(نوزادان) سن پایین هم فعالیت دارند اگر کلنی خوب رشد کرده باشد موریانه سرباز هم مشاهده می شود فعالیت موریانه ها با پیدا شدن افراد جنسی نر و ماده بالدار خاتمه می یابد ملکه چندین سال تولید مثل می کند وقتی قدرت تخمگذاری ماده ها از بین رفت و نرها از بین رفتند کلنی برای آنها جانشین تعیین میکند و بدين ترتیب کلنی توسعه می يابد (گاهی ارتفاع کلنی ها به چندین متر می رسد)
روش های مبارزه و سمپاشی موریانه:
روش میکانیکی:
- پاکسازی محل ساختمان از مواد سلولزی
- حفاظت ساختمان از رطوبت در زیر یا اطراف ساختمان
- رعایت بهداشت،تهویه مناسب،تامین روشنایی و تبادلات گازی با بیرون
روش های شیمیایی :
تزریق سموم استاندارد در مراحل مختلف ساخت فونداسیون ها خصوصا فونداسیونهایی که دارای قطر بیش از 50 سانتیمتر هستند
ساخت کامپوزیت های لایه ای جهت ایجاد ایزولاسیون در بستر های آهگی و ماسه ای
ایجاد سد های آتشی در لایه های مختلف خاک خصوصا در لایه های دیواره ها و ترکیب با مصالح جدید ساختمانی
ایجاد حفر های تله ای همراه با ایجاد مسمومیت های گوارشی برای کارگرانی که در مسیر حرکت به سوی کلنی ملکه هستند.
ساخت تله های انفجاری برای دستگاه گوارش سربازان و کارگرانی که حمل مواد غذایی را به سوی انبار کلنی حمل نموده که باعث ایجاد ترکیدن دستگاه گوارش حشره می گردد.
تهیه قارچ های سمی گوارشی برای ملکه به بوسله کارگرانی که کار تغذیه ملکه را بعهده دارند که با اینکار باعث مرگ ملکه خواهند شد .
ایجاد بوی محرک خطا در دستگاه ردیابی در کارگران که باعث ایجاد خطا در مسیر یافتن کلنی شده که باعث می گردد کارگران مسیر کلنی را گم کرده و نابودی کلنی و حشرات خصوصا ملکه را بدنیال خواهد داشت
ضدعفونی خاک سطح زیرین و اطراف ساختمان با سموم شیمیایی
کاربرد ملات سمی بر روی دیواره، پی و بدنه، زیر سقف، پشت بام و....
حفاظت چوب در مقابل حمله موریانه ها
استفاده از سموم شیمیایی تدخینی،مناسب و موثر
در پایان قابل ذکر است تمامی فعالیت های موریانه زدایی شرکت صد در صد تضمینی با ارایه "ضمانت نامه رسمی" موریانه زدایی می باشد. امید است با همکاری یکدیگر محیطی عاری از موریانه و آرامی داشته باشیم.
طبق ماده 12 فصل سوم قانون جرائم رایانه هرگونه کپی برداری ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد!
سلام من امسال تعداد ۶۰ اصله درخت گلابی و هلو کاشتم که دونه دونه موریانه داره همه رو خشک میکنه آیا میشه از شر موریه خلاص شد یا با توجه به اینکه منطقه آلوده می باشد بیخیال احداث باغ بشیم.باتشکر
.........................
پاسخ کارشناس:
باسلام و خوشامدگوی
یک نمونه عکس از موریانه های داخل باغ را به شماره واتساپ شرکت ارسال کنید تا برسی و راهنمایی شوید
امسال نهال کاشتیم و همه سبز شدن با اینکه درختان سبز شدن یکی یکی موریانه میگیرن وخشک میشن تو راخدا راهنمایی کنید
.........................
پاسخ کارشناس:
باسلام و خوشامدگوی
لطفا یک نمونه از این موریانه های که دیده شدند عکس بگیرید و برای ما واتساپ کنید.
به نظر شما می شود موریانه منزل را کامل ریشه کن نمود؟
....................
با سلام
شرکت نگین دشت سالانه بیش از هزار منزل را در بحث مبارزه با موریانه سمپاشی می کند.
تمام سمپاشی های موریانه شرکت دارایی ضمانت نامه رسمی می باشد .
واتساپ 09124540649