دانشمندان سه گونه مقاوم به درمان مالاریا را در کامبوج غربی شناسایی کرده اند

دانشمندان سه گونه مالاریا را در کامبوج غربی شناسایی کرده اند که به یکی از داروهای اصلی ضد مالاریا به نام آرتمیسینین مقاوم هستند. این گونه ها از نظر ژنتیکی با دیگر گونه های مالاریا تفاوت دارند و در حال گسترش به کشورهای همسایه هستند.

دانشمندان کامبوج غربی را مرکز اصلی مقاومت دارویی به مالاریا می دانند. اولین بار مقاومت دارویی در این منطقه در سال ۲۰۰۸ گزارش شد.

دکتر الیوو میوتو استاد دانشگاه اکسفورد که محقق اصلی این پژوهش است می گوید توانایی فوق العاده این انگل در جهش و مقاوم شدن، تمام داروهای موثری را که در چند دهه گذشته در اختیار داشتیم یکی بعد از دیگری بی اثر کرده است.

در حال حاضر آرتمیسینین داروی موثری است و بهترین سلاحی است که در اختیار داریم اما باید آن را به همین شکل حفظ کنیم.

از میان چهار دسته اصلی مالاریا، گونه موسوم به فالسی پارم از همه خطرناکتر است و مقاوم شدن آن به درمان دانشمندان را نگران کرده تا در مقابل گسترش آن در آسیای جنوب شرقی و دیگر نقاط جهان کاملا خلع سلاح شوند.

این دارو در ترکیب با چند داروی دیگر در طی چند روز می تواند مالاریا را درمان کند. به همین دلیل دانشمندان درصدد هستند از این نوع مقاوم به درمان قدمی پیش بیفتند و جلوی مقاوم شدن آن را به آرتیمیسینین بگیرند.

به همین منظور دانشمندان هشتصد نوع پلاسمودیوم فالسی پارم را از سراسر دنیا جمع آوری و فرمول ژنتیکی آنها را تعیین کردند.

مقایسه ژنتیکی این گونه ها با گونه های یافت شده در کامبوج غربی نشان داد که سه گونه مالاریا در کامبوج غربی از نظر ژنتیکی با دیگر گونه ها فرق دارند و به آرتمیسینین مقاوم هستند؛ هر چند دانشمندان نمی دانند چه نوع جهشی این توانایی مقاومت در برابر دارو را ایجاد کرده است.

با این حال تعیین فرمول ژنتیکی این سه گونه به دانشمندان کمک می کند تا آنها را بسرعت در هر نقطه ای از دنیا شناسایی کنند.

بیماری مالاریا با گزش پشه آنوفل شروع می‌شود. پشه آنوفل ماده شب‌ها خونخواری می‌کند و حین خونخواری از بزاق خود، انگل‌های مالاریا را به داخل خون انسان تزریق می‌نماید. این انگل‌ها وارد سلول‌های کبد می‌شوند و شروع به تکثیر سریع می‌کنند، به طوری که از هر یک انگل وارد شده حدود 10 هزار انگل تولید می‌شود. سپس این انگل‌ها سلول‌های کبدی را پاره می‌کنند و وارد خون می‌شوند تا به گلبول‌های سرخ حمله‌ور شده و وارد آن‌ها شوند و در آنجا تکثیر کنند.

انگل مالاریا پس از ورود به گلبول قرمز از هموگلوبین استفاده و تولید مثل می‌کند و پس از 2 تا 3 روز تمام هموگلوبین مصرف شده و گلبول قرمز پر از انگل می‌شود. سپس انگل‌ها گلبول‌های قرمز را پاره می‌کنند و به گلبول‌های دیگر وارد می‌شوند. به این ترتیب تعداد انگل‌ها در خون بیشتر و بیشتر می‌شود.

زمانی که تعداد انگل مالاریا از حد خاصی بالاتر رود، بیمار دچار تب می‌شود. شروع تب همزمان با پاره شدن گلبول‌هاست و پس ازآن که ‌ انگل‌ها وارد گلبول‌های تازه می‌شوند، تب قطع می‌شود و این سیکل هر 2 یا 3 روز تکرار می‌شود؛ یعنی بیمار 2 روز تب ندارد و روز سوم تب می‌کند.

بنابر پژوهش‌های پیشین، در صورتی که پشه ماده به میزان لازم منبع غذایی پیدا کرده و در این میان کشته نشود، می‌تواند تا سه هفته زندگی کرده و بیش از 500 تخم تولید کند.

سازمان بهداشت جهانی مقاومت به دارو را مهمترین دلیل گسترش مالاریا می داند. این بیماری در سال ۲۰۱۰، حدود ۲۱۹ میلیون نفر را در دنیا مبتلا کرد و جان ۶۶۰۰۰۰ نفر را گرفت.

۹۰ درصد موارد ابتلا به مالاریا در قاره آفریقا رخ می دهد.

در ایران نزدیک به یک میلیون نفر در مناطق مالاریاخیز زندگی می‌کنند، در استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان. بر اساس آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی موارد مالاریا در ایران رو به کاهش است.

بیشتر مالاریایی که در ایران شایع است از نوع ویواکس است و مالاریای فالسی پارم فقط ۱۲ درصد موارد را تشکیل می‌دهد.

آمار سال ۲۰۱۲ سازمان بهداشت جهانی شمار مبتلایان و افراد مشکوک به مالاریا را در ایران ۳۲۳۹ نشان می‌دهد که ۱۵۲۹ موارد آن مهاجران کشورهای دیگر بویژه افغانستان هستند.

 پيشگيری :
۱- بهسازي محيط که منجر به از بين رفتن هميشگي يا کاهش محل زندگي و تکثير پشه هاي آنوفل در نزديک محلهاي مسکوني مردم مي شود مثل خشکاندن آبهاي غيرمفيد و افزايش سرعت جريان آبهاي جاري و استفاده از روشهاي خاص شيميايي و بيولوژيک
۲- دسترسي به خدمات بهداشتي سريع و ارزان براي تشخيص و درمان سريع بيماري
۳- نظارت دقيق بر نقل و انتقالات اشخاص از مناطق آلوده و به اين مناطق ( کنترل مهاجرتها )
۴- اطلاع رساني گسترده به مردم ، خصوصاً به گروههاي در معرض خطر .
۵- بررسي سابقه اهداء کنندگان خون در مورد ابتلا به مالاريا يا مسافرت و يا سکونت در مناطق پرخطر .

 اقدامات محافظتي شخصی :
کسانيکه به مناطق مالاريا خيز مسافرت مي کنند بايد بدانند که : محافظت از گزش پشه همواره از اهميت بسيار زيادي برخوردار است ، هيچيک از داروهاي پيش گيري کننده از مالاريا تضميني براي جلوگيري از ابتلا به بيماري نمي دهد .
پيشگيري دارويي نبايد براي تمام مسافران منطقه مالاريا خيز به عنوان يک دستورالعمل کلي توصيه شود .
خانمهاي حامله و کودکان در صورت آلودگي بيشتر دچار فرمهاي بدخيم بيماري مي شود .

 اقداماتي که براي کاهش خطر گزش بيشتر انجام مي شود عبارتند از :

از غروب تا طلوع آفتاب از منزل خارج نشويد . هنگام شب پيراهن آستين بلند و شلوار بلند بپوشيد . از پوشيدن لباسهاي تيره خودداري کنيد .
به قسمتهاي بدون پوشش بدن داروي دفع حشرات بماليد .
در ساختمانهايي که خوب ساخته شده اند و در مناطق غيرآلوده شهر سکونت کنيد .
درها و پنجره ها را به توري مجهز کنيد .
در صورتيکه پشه وارد ساختمان مي شود از تختخوابهاي پشه بنددار استفاده کنيد.