شناخت موریانه های ایران
خانواده موریانه Termitaria
این گروه 4/5 یا 70% اکثر گونه های موریانه را تشکیل می دهند. از مشخصات عمده این گروه داشتن پولک، وجود بال جلویی کوچک که به پولک بال عقبی نمی رسد و به همین دلیل بال ها به طور کامل روی هم قرار نمی گیرند. این حشرات فاقد جانوران تک یاخته در دستگاه هاضمه می باشند. عمدتاً در زیرِزمین فعالیت دارند ، ولی عده ای نیز در نزدیک به سطح زمین برآمدگی های تپه مانند درست می کنند تا به مواد غذایی دست یابند. این گروه مشتمل بر چهار زیر خانواده می باشند که فقط از زیر خانواده Amitermitinae چهار گونه در ایران گزارش شده است. در زیر خانواده Amitermitinae حشرات کامل دارای سر تخم مرغی و پهن هستند، طول لب پایین مساوی یا کمتر از پهنای آن است و فاقد نوارهای کیتینی هستند. کلیپئوس طولش بیشتر از نصف پهنای آن نیست. شاخک 11 تا 17 مفصلی دارند و بال های تیره رنگ که روی آن لکه های کوچک یا موهای ظریف مشهود است. سربازها دارای سر تخم مرغی یا بیضی شکل هستند. آرواره بالا به شکل شمشیری با انتهای چنگک مانند است که یک سری دندانه در لبه کناری آن وجود دارد ( Amitermes) و یا در انتها اره مانند است (Microcerotermes). جنس Microcerotermes در مناطق وسیعی از نواحی حاره انتشار یافته است. در این جنس سرباز دارای سر مستطیلی شکل که به رنگ قهوه ای تیره می باشد. آرواره در لبه داخلی دندانه دار است، شاخک ها 11 تا 15 مفصلی هستند. گونه Microcerotermes divesrus Silvestri در اسرائیل، عراق، عربستان و ایران گزارش شده است. این گونه از موریانه، آفات تنه درخت خرماست و اصولا به مزارع پنبه و گندم صدمه وارد می کند. این گونه در نواحی جنوبی ایران و حتی در تهران به منازل مسکونی حمله می کند و خسارت شدیدی به همراه دارد. گونه های دیگر این جنس در آفریقا، آسیا و استرالیا انتشار دارد. جنس Amitermes حاوی حدود شصت گونه است که در نواحی گرمسیر و نیمه گرمسیری انتشار پیدا کرده اند و مقاومت زیادی نسبت به شرایط زندگی در محیط های خشک از خود دارند.
از این گروه گونه Amitermes vilis Hogen از نواحی غربی، مرکزی و جنوب ایران گزارش شده که به مزارع گندم و پنبه خسارت وارد می کند. این گونه در ایران باید مورد مطالعه بیشتر قرار گیرد.
موریانه های دروگر ( Harvester termites)
این گروه از خانواده موریانه به Hodotermitidae معروف می باشد. در این گروه تمامی جمعیت موجود در کلونی چشم های مرکب فعال دارند و اگر چشم های ساده وجود داشته باشد فقط آثاری از آن ها باقیمانده است. حشرات بالدار دارای Cerci کوتاه و مخروطی شکل که 2 تا 5 مفصلی می باشد. بال ها بلند و باریک است و این در حالی است که پولک بال روئی تا حدودی روی پولک بال عقبی را می پوشاند. پیش گرده مانند زین اسب است، آرواره بالایی سمت چپ دارای خار انتهایی بلند است که به اولین خار جانبی نزدیک تر است. سربازها در دو فرم مشخص و هر دو تا حدودی شبیه کارگران می باشند. شاخک ها رشته ای و بلند هستند (31 -33 مفصلی)، آرواره ها کوتاه، ضخیم و با دندانه های کناری مشخص می باشند .این گروه از سه جنس تشکیل شده است:
موریانه Hodotermes
در این جنس از موریانه افراد بالدار روی ساق پا دارای خارهای کناری و در انتهای شکم دارای (Stylus) خیلی کوچک می باشد. در این جنس سربازها رنگ تیره دارند. از این جنس H.turkestanicus که در منابع قدیمی ایران از آن نام برده شده است. به آن ها از این نظر دروگر نیز می گویند و بیشتر گونه ها قادراند قطعات کوچک برگ گرامینه را قطع می کنند و در لانه زیرزمینی خود از آن برای تغذیه استفاده کنند. این موریانه ها داخل دیوار را خالی می کنند و ملاط بین آجرها را از بین می برند و باعث خراب شدن خانه ها و از بین رفتن استحکام منزل می گردند. احتمال دارد که این گونه در شمال ایران انتشار داشته باشد.
موریانه Microhodotermes
در این گروه از موریانه نیز خارهای جانبی روی ساق پای افراد بالدار مشاهده می شود ولی زائده های انتهای شکم کاملاً مشخص و رشد کرده است. حشرات این گروه به ساختمان هایی از جنس خشتی که در آن کاه به کار رفته علاقه دارند بعلاوه به کاغذ دیواری و سایر پوشش های سلولزی و غیر سلولزی نیز صدمه وارد می کنند، این جنس مخصوص نواحی نسبتاً خشک است.
موریانه Anacanthotermes
که در آن ساق پای افراد بالدار فاقد خار است و سربازها رنگ روشن دارند. از این جنس دو گونه در ایران گزارش شده است:
موریانه A.vagans Haen
این گونه از موریانه در عراق و افغانستان هم گزارش شده در ایران این گونه علاوه بر ساختمان ها به زراعت پنبه و گندم هم صدمه وارد می کنند.
موریانه A.septentrionalis Jocobson
این گونه علاوه بر ایران در ترکمنستان و افغانستان هم گزارش شده ولی در بررسی های اخیر این گونه کمتر دیده شده است.
به هر حال باید بازبینی دقیقی روی موریانه های موجود در کشور صورت گیرد و گونه هایی که احتمال ورود آن ها به کشور وجو دارد باید جهت قرنطینه به آن ها اقدام شود. به خصوص موریانه چوب های خشک که به سهولت می توانند از سایر نقاط دنیا به کشور ما راه یابند.
مشاوره و سفارش سمپاشی موریاانه تحت نظر وزارت بهداشت
با مطالعه فونستیک موریانه های ایران 24 گونه موریانه متعلق به 4 خانواده از نقاط مختلف ایران جمع آوری و تعیین نام گردید که از این موارد 7 گونه برای دنیا و 10 گونه برای ایران جدید بوده است.
خانواده Kalotermitidae به موریانه چوب های خشک معروف اند.
- Postelectrotermes pasniensis Aktar از زابل جمع آوری شده است.
خانواده Hodotermitidae به موریانه دروگر معروف هستند.
- Anacanthotermes ahngerianus این گونه در ایران دامنه انتشار بسیار کمی داشته و بیشتر از شمال خراسان (منطقه سرخس) و استان گلستان جمع آوری شده است.
- A.bagherii sn.Nov از مناطق جنوبی ایران خلیج فارس، جاسک، بندر لنگه و جزیره فارور گزارش شده است.
- A.esmaili sp.Nov این گونه از منطقۀ خانگیران(سرخس) جمع آوری گردید و برای دنیا جدید است.
- A.turkestanicus(Jacobson) این گونه از شمال شهرستان بجنورد جمع آوری شد و برای موریانه های ایران جدید است.
- A.vagans (Hagen) این گونه در ایران انتشار وسیعی داشته و علاوه بر ایران در شبه جزیره عربستان- عراق- افغانستان و پاکستان نیز انتشار پیدا کرده است.
موریانه خانواده Rhinotermitidae
از ویژگی های مورفولوژیک این خانواده وجود فونتانل در پیشانی و سه دندانه حاشیه ای در آرواره های بالایی سمت چپ کارگر و حشره کامل وجود دارد.
زیرخانواده موریانه Rhinotermitide
از این زیر خانواده جنس Psammotermes Desneux در ایران انتشار پیدا کرده است.
- P.hybostoma Desneux این گونه از استان های هرمزگان و جنوب سیستان و بلوچستان جمع آوری شد و علاوه بر ایران در شمال آفریقا و شبه جزیره عربستان انتشار دارد.
- P.rajasthunicus Roonwall 8 Bose این گونه منشأ اوریانتالی داشته و در ایران در منطقه چابهار انتشار دارد و در کشورهای هند و پاکستان نیز زندگی می کند.
زیرخانواده موریانه Heterotermitinae Froggah
این زیر خانواده در ایران گونه جدیدی است در این زیرخانواده جنس های Heterotermes و Reticulitermes طبقه بندی شده اند که این جنس ها نیز اخیراً در ایران انتشار پیدا کرده است.
- R.clypeatus Lash این گونه برای فون ایران جدید است و از حاشیه رودخانه ارس جمع آوری گردیده و در رومانی، عراق و فلسطین نیز انتشار پیدا کرده است.
- R.Lucifugus (Rossi) این گونه از حومه شهرستان زنجان جمع آوری گردیده و برای فون ایران جدید است.
موریانه Microcerotermes Silvestri این جنس در اکثر نواحی به استثناء نئارکتیک منتشر شده است.
- M.buttikeri Chhotani Bose این گونه به طور عمده در مناطق جنوبی ایران انتشار یافته است و در شبه جزیره عربستان نیز زندگی می کنند.
- M.chaudhryi Akhtar برای فون ایران جدید است و علاوه بر بلوچستان ایران در بلوچستان پاکستان نیز انتشار یافته است.
- M.chhotanii sp.nov این گونه از منطقه قصر شیرین جمع آوری گردیده و در کل دنیا گونه ای جدید است.
- M.diversus Silvestri انتشار جهانی این گونه وسیع بوده و در شمال آفریقا، شبه جزیره عربستان و عراق انتشار یافته و در مناطق جنوبی ایران طبس و زابل نیز گسترش یافته است.
- M.gabrielis weidner این گونه در مناطق مرکزی، شمال شرقی و جنوب ایران انتشار یافته و در شبه جزیره عربستان، عراق و افغانستان نیز زندگی می کنند.
- M.turkestanicus Luppov این گونه از منطقه سرخس جمع آوری گردیده و برای فون ایران جدید است و همچنین در جمهوری ترکمنستان نیز انتشار یافته است.
- M.varaminicus sp .nov از منطقه ورامین جمع آوری گردیده و برای کل دنیا گونه ای جدید است. جنس Amitermes Silvestri در مناطق نیمه بیابانی، استپی و ساوان زندگی می کنند.
- A.azmayesh fard sp.nov. این گونه از مناطق اهرم، خور موج در استان بوشهر خلیج نای بند و جزیره فارور جمع آوری گردیده و برای دنیای گونه ای جدید است.
- A.baluchistanicus Akhtar این گونه از منطقه ایرانشهر جمع آوری گردیده و برای فون ایران گونه ای جدید است و همچنین در منطقه بلوچستان پاکستان نیز انتشار یافته است.
- A.iranicus sp.nov این گونه از مناطق کرمانشاه جمع آوری گردیده و برای دنیای گونه ای جدید است.
- A.kharrazii sp.nov این گونه از تهران، کرج و آبیک جمع آوری شده و برای کل دنیا گونه ای جدید به شمار می آید.
- A.stephensoni Harris این گونه از مناطق جنوبی ایران( استان های بوشهر و هرمزگان) جمع آوری گردیده و علاوه بر این در نیجریه، یمن و شبه جزیره عربستان نیز انتشار یافته.
- A.vilis(Hagen) این گونه در اکثر نقاط ایران، بویژه در استان مرکزی و تهران انتشار یافته. علاوه بر ایران در افغانستان، اردن، عراق، عربستان سعودی و عمان نیز یافت می شوند.
شرکت نگین دشت افتخار دارد با بیش از ربع قرن سابقه رکورددار عملیات موریانه زدایی در ایران باشد و از این رو پیشنهاد می گردد در صورت مواجه با حملۀ موریانه ها بدون هیچ گونه هزینه ای با کارشناسان این شرکت تماس حاصل فرمایید تا بازدید از محل و مشاوره توسط کارشناسان ما انجام گیرد.
در پایان قابل ذکر است تمامی فعالیت های سمپاشی موریانه شرکت صد در صد تضمینی با ارائه ضمانت نامه رسمی می باشد. امید است با همکاری یکدیگر محیطی عاری از موریانه و ایمن داشته باشیم.
طبق ماده 12 فصل سوم قانون جرائم رایانه هرگونه کپی برداری ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد!
واتساپ 09124540649