کاربرد عوامل بیماریزا در کنترل حشرات
ویروس 
مبارزه میکروبی علیه آفات در واقع کاربرد میکروارگانیسم های بیماری زا و تکنیک آن ها برای کم کردن جمعیت آفات می باشد و این شیوه ها شامل:
فعال کردن میکروارگانیسم های موجود در طبیعت.
معرفی پاتوژن غیربومی به یک منطقه و استفاده طولانی از آن .
کاربرد مکرر پاتوژن یا توکسین آن ها علیه آفات به عنوان آفت کش های میکروبی.
پاتوژن ها عموماً از طریق تغذیه منتقل می شوند، ویروس ها و اغلب باکتری ها از این طریق میزبان خود را آلوده می کنند. قارچ ها و نماتدها از طریق جلد و سوراخ های تنفسی وارد بدن حشرات می شوند. بعضی از پاتوژن ها از طریق تخم و آلوده بودن انتقال پیدا می کنند. گاهی زنبورهای پارازیت از طریق فرو کردن تخمریز آلوده خود در بدن حشرات میزبان در انتقال پاتوژن ها نقش دارند.
بعضی از پاتوژن ها اختصاصی هستند. مثلاً سوش های مختلف B.t روی گروه های خاصی از حشرات فعالیت می کنند. پاتوژن هایی که اسپر دارند می توانند سال ها دوام داشته باشند ولی بعضی از ویروس های بیماری زا در خارج از بدن میزبان فقط چند هفته ای می توانند دوام پیدا کنند. عوامل بیماریزا در حشرات از تنظیم کننده های مهم جمعیت حشرات می باشند.
بیش از 36 جنس از قارچ ها هستند که در حشرات بیماری ایجاد می کنند و انتقال بوسیله Conidi و بیشتر از طریق جلد و کوتیکول صورت می گیرد وقتی Conidi تندشی پیدا می کنند رشته های خاصی از آن خارج می شود که وارد کوتیکول می گردد و بعد از آن قارچ رشد می کند تا بدن حشره پر از میسلیوم و سخت و شکننده می شود، در این مرحله حشره می میرد و رشته های میسلیوم از بدن خارج می شود و در روی آن ها اسپرها ظاهر می شوند. قارچ ها بیشتر از هر پاتوژن دیگری به شرایط مساعد محیطی برای بیماریزایی احتیاج دارند و رطوبت برای آن ها خیلی مهم است. این پاتوژن ها را می توان در محیط های مصنوعی تکثیر کرد نظیر Beauveria bassiana.
بیماری های ویروسی از مهمترین عوامل بیماریز در حشرات بوده و یکی از امیدهای بیولوژیست ها برای تولید حشره کش های میکروبی است. ویروس بیماریزا در حشرات به سه گروه عمده تقسیم می شوند.
ویروس های هسته ای چند وجهی یا NPV Nuclear polyhedrosis virus .Nuclear polyhedrosis virus
ویروس های دانه ای GV Granular virus
ویروس های چند وجهی سیتوپلاسمیک ها C.P.V Cytoplasmic polyhedrosis virus
ویروس هایNPV بیشتر لاروبال پولکیها را مورد حمله قرار می دهد. ویروس به هسته سلول های اپیدرم، اجسام چربی، سلول های خونی، تراشه ها و گاهی غده های ابریشم ساز حمله می کند. لارو بعضی از زنبورهای تخمریزاره ای از جمله جنس Viprion به شدت حساس هستند. ذرات این ویروس ها چوبک مانند و بین 20 تا 50 میلی میکرون طول دارند و چوبک ها در داخل پاکت هایی قرار دارند که تماماً یک بلور پروتئینی پلی هدر یا چند وجهی را تشکیل می دهند. هنگامی که این ویروس ها توسط حشرات خورده می شوند به فاصله چهار روز تا سه هفته آثار بیماری در بدن حشرات ظاهر شده و خون کدر می شود، معمولاً از جاهای بلند بالا می روند و خود را آویزان می کنند و پوست بدن حشره تیره و همراه با لکه های زرد، شکننده و پاره شده و میلیون ها ویروس آزاد می گردند. انتشار و انتقال بیماری از طریق تغذیه از گیاهان آلوده نیز صورت می گیرد.
Cytoplasmic polyhedrosis virus
ویروس های دانه ای G.V در هسته یا سیتوپلاسم رشد می کنند و در لارو بالپولکیها بیشتر به بافت چربی حمله می کنند و ممکن است در تراشه های لاروها نیز دیده شوند. قطر آن ها 36 تا 80 میلی میکرون و طول آن ها 245 تا 411 میلی میکرون است.
مبارزه بیولوژیک در سال های اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است و همراه با روش های دیگر، اساس مبارزات تلفیقی با حشرات را تشکیل می دهد. آنچه تحت عنوان مبارزه تلفیقی بیان می شود، کاربرد توأم دو یا چند روش مبارزه علیه آفات است و در مفهوم جدید آن Pest management یا اداره انبوهی آفات خوانده می شود. مثلاً با تغییر تاریخ مبارزه شیمیایی از بهار به پاییز که علیه سرخرطومی برگ یونجه متداول است، در پاییز علیه حشرات کامل می توان مبارزه مؤثر کرد و به حشرات Batyplectes anurus و B.curculionis که فقط در ماه های بهار فعال هستند فرصت داد که باقیمانده این آفت را از بین ببرند.
برای سوسک برگخوار نارون دو زنبور پارازیت وجود دارد که یکی در مرحله تخم و دیگری در مرحله شفیرگی به آن حمله می کنند. با انتخاب نوع مناسب سم و تاریخ دقیق سمپاشی می توان از کاربرد توأم ، سم و پارازیت علیه این آفت استفاده نمود. به همین ترتیب می توان با توأم کردن روش های شیمیایی و زراعی، روش های زراعی و بیولوژیک و از طریق کشت گیاهان مقاوم، کشت گیاهان تله و نظایر آن در پایین نگاهداشتن جمعیت در زیر آستانه زیان اقتصادی اقدام نمود. نظریه جدید، فلسفه مبارزه با آفات را به کلی تغییر داده است.
ریشه کنی یک آفت نه عملی و نه منطقی تلقی می شود و نگاهداری انبوهی آفات در زیر آستانه زیان اقتصادی بهترین راه مقابله با آفات تشخیص داده شده است.