پسیل پسته: آفتی خطرناک برای درختان پسته

Agonoscena pistaciae

(Hom: Psyllidae)

به پسته اهلي و وحشي خسرت فراوان مي‌زند. اين حشره عسلك فراواني دفع مي‌نمايد كه به سرعت در مجاورت هوا خشك شده و سفيد مي‌شود به همين لحاظ اين آفت را به زبان محلي شيره خشك مي‌نامند.

  زيست‌ شناسي

حشرات كامل زمستان گذران پسيل از اوايل فروردين ماه روي درختان مستقر مي‌شوند. اين حشرات نسب به حشرات كامل تابستانه قدرت پرواز بيشتري داشته، آلودگي گسترده‌تري در باغها ايجاد مي‌كنند. پس از جفت‌گيري به محض باز شدن جوانه‌هاي خوشه و برگ روي آنها تخمريزي مي‌نمايند. تخم‌ها به تعداد 50 تا 60 عدد، به صورت انفرادي يا دسته‌اي و به اشكل مختلف مانند نيم دايره، مارپيچ و غيره در سطح برگ و بيشتر نزديك به رگبرگها گذاشته مي‌شوند.

تخم‌ها معمولاً 5 تا 10 روز بعد تفريخ مي‌شوند. پوره‌ها از اوايل ارديبهشت شروع به فعاليت و تغذيه مي‌كنند. طول دوره پورگي معمولاً 20 روز بوده و حشرات كامل نسل اول از اواخر دهه دوم ارديبهشت ماه به تعداد زياد در باغ ظاهر مي‌شوند. ارقام مختلف پسته نسبت به آلودگي پسيل پسته حساسيت متفاوت دارند. به طور كلي هر چه برگ درختان نازك‌تر، لطيف‌تر، پهن‌تر و بزرگتر باشد گرايش بيشتري براي جذب حشرات كامل پسيل و تخمريزي ايجاد مي‌كند. رقم اكبري نسبت به ساير ارقام حساستر و رقم اوحدي مقاوم‌تر است. پوره‌هاي نسل دوم از اوايل خرداد تا اواخر دهه دوم خردد فعاليت و تغذيه مي‌كنند. تحمل درختان در اين زمان نسبت به ساير نسلها در برابر خسارت پوره كمتر است. زيرا رشد رويشي درختان پايان يافته و ميوه شروع به مغز رفتن كرده و جوانه‌ها ظاهراً شكل كامل يافته‌اند. در نتيجه خسارت آفت باعث پوكي و ريزش برگ و جوانه مي‌شود.

مشخصات پسیل پسته:

• طول پسیل پسته بالغ حدود 2 تا 3 میلی متر است.

• رنگ آن قهوه‌ای مایل به زرد یا سبز است.

• بال‌های پسیل پسته نیمه شفاف و دارای لکه‌های قهوه‌ای هستند.

• پسیل پسته در سه مرحله تخم، پوره و حشره کامل یا بالغ زندگی می‌کند.

خسارت :

پوره‌های نسل دوم از اوایل خرداد تا اواخر دهه دوم خرداد فعالیت و تغذیه می‌کنند. تحمل درختان در این زمان نسبت به سایر نسلها در برابر خسارت پوره کمتر است. زیرا رشد رویشی درختان پایان یافته و میوه شروع به مغز رفتن کرده و جوانه‌ها ظاهراً شکل کاملی یافته ‌اند. در نتیجه خسارت آفت باعث پوکی و ریزش برگ و جوانه می‌شود. پوره‌های پسیل با فرو بردن خرطوم در سطح برگها از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. مواد پروتئینی شیره گیاهی را جذب نموده و مواد قندی را به صورت شیره دفع می‌نمایند.

این مواد قندی در مجاورت هوا خشک شده و به آن شکرک می گویند. این مواد چسبنده باعث جذب گرد و خاک شده و شاخه و برگهای درختان را بد منظره می کند . از دست رفتن شیره گیاهی باعث ضعف عمومی درختان پسته و ریزش برگها، جوانه‌ها، دانه‌ای کوچک و افزایش درصد پوکی و دهان بستگی میوه می‌شود. خسارت پوره‌های پسیل پسته روی درختان در دو زمان بیشتر از سایر مواقع سال است. یکی در خرداد ماه که باعث ریزش برگها، خوشه‌ها، جوانه‌ها و افزایش میزان پوکی و دیگری در مردادماه که باعث افزایش ناخندانی می شود. در صورتیکه جمعیت آفت پسیل حالت طغیانی پدیدا کند شدیداً تداخل نسل اتفاق افتاده و نمی‌توان تاریخ مشخص برای مراحل زندگی و نسلها اعلام نمود. در شرایط معمولی در نیمه اول هر ماه مرحله پورگی و نیمه دوم هر ماه حشرات کامل در باغها وجود دارند. از نیمه دوم شهریور ماه به تدریج حشرات کامل زمستان گذران در میان جمعیت آفت ظاهر می‌شود. این حشرات در شکاف درختان، زیر پوستکها، لابه‌لای کلوخه‌ها، شکاف دیوارها و ساختمانهای قدیمی اطراف باغها زمستان گذرانی می‌کنند. این آفت در سال ۵ تا ۶ نسل ایجاد می کند.

 

  

عوامل و شرايطي كه باعث رشد و افزايش جمعيت پسيل پسته در باغها مي‌گردد:

1ـ اجراي نوبت اول سم‌پاشي يا سم‌پاشي در زمان گلدهي: اين سم‌پاشي عليه آفاتي مانند پروانه چوبخوار پسته، پروانه ميوه خوار، شپشكهاي پسته، زنجره شيره تر و غيره انجام مي‌شود. چنانچه در اين سمپاشي از سمومي استفاده شود كه روي آفت پسيل تأثير نداشته باشند باعث افزايش مقاومت و رشد جمعيت پسيل مي‌گردد.

2ـ چنانچه در نوبت اول از سمومي استفاده شود كه باعث تحريك تخمريزي پسيل و كوتاهتر شدن طول دوره يك نسل گردد (مانند سموم تيوديكارب، متاسيستوكس و فنتيون) پسيل طغيان خواهد كرد.

3ـ سم‌پاشي مكرر و اختلاط سموم با هم كه باعث حذف كامل دشمنان طبيعي و افزايش جمعيت آفات پسته مي‌شود.

4ـ اگر از سمومي عليه پسيل پسته استفاده شود كه تأثير كافي در ميزان تلفات آفت نداشته باشد (مانند زولون) باعث افزايش جمعيت مي‌شود.

5ـ چنانچه سم‌پاشي باغ در زماني انجام شود كه تمام مراحل زندگي آفت اعم از تخم، پوره و حشره كامل ديده مي‌شود و همچنين شكرك زيادي در سطح برگها توليد شده باشد تأثير سم كاهش پيدا مي‌كند و بعد از مدتي جمعيت آفت افزايش پيدا مي‌كند.

6ـ استفاده زياد از كودهاي شيمايي ازته مخصوصاً اوره و سولفات آمونيوم در ماههاي گرم سال در سطوح كرتها و همچنين كود شيميايي كلروپتاسيم شرايط را براي ازدياد جمعيت فراهم مي‌كند.

7ـ استفاده از كود مرغي به تنهايي و به مقدار زياد نيز باعث افزايش جمعيت پسيل مي‌گردد.

8ـ فقير بودن خاك از نظر مواد غذايي و نامناسب بودن بافت خاك نيز از عوامل افزايش جمعيت است، خاكهاي شني و خاكهاي رسي و سخت به دليل عدم جذب و نگهداري رطوبت به اندازه كافي به علت طولاني بودن دوره آبياري سريعتر به آفت آلوده مي‌گردند.

9ـ ناهموار بودن سطوح كرتها كه باعث مي‌شود درختاني كه در بلندي قرار دارند به خوبي آبياري نشده و رطوبت كمتري در اختيار داشته باشند.

10ـ عدم استفاده از كودهاي دامي و چاله‌زني و شخم عميق در باغها به مدت طولاني

11ـ كشت متراكم درختان و رعايت نكردن فواصل مناسب و عمليات هرس

12ـ وجود علف‌هاي هرز زياد از خردادماه به بعد در باغ

کنتــــرل پسیل پسته:
الف‌ ـ استفاده از كارتهاي چسبنده زرد رنگ
كارتهاي زرد رنگ مورد استفاده در باغهاي پسته از جنس‌هاي مختلف و عمدتاً از جنس پلي اتيلن و پي وي سي است. اندازه كارتها 20*10 سانتيمتر، به قطر 5/0 تا 1 ميليمتر و به وزن حدود 15 گرم است. سطح كارتها به وسيله چسب مخصوص كه از مواد پولي بوتن‌ها همراه با واكس مخصوص و يا اس تي پي و يا مواد ديگري كه حالت چسبندگي خود را 10 تا 15 روز حفظ نمايند آغشته مي‌گردد. حشرات كامل پسيل به طرف رنگ زرد جلب و به تعداد زياد به سطح كارتها مي‌چسبند. شكار انبوه حشرات بايد قبل از تخمريزي در سطح برگها انجام شود تا از توليد نسل بعدي آفت جلوگيري به عمل آيد. در هر هكتار 100 تا 400 عدد كارت به كار مي‌رود. محل نصب كارت در سمت بيروني تاج و به ارتفاع نصف تاج در جهت‌هاي مختلف است. دو نوبت كارت‌گذاري در سال كافي به نظر مي‌رسد. يكي در دهه دوم فروردين ماه كه اين نوبت آفت زنجره پسته را نيز كنترل مي‌كند و ديگري در نيمه دوم تيرماه مي‌باشد. پس از پايان دوره كارت‌گذاري بايد كارت‌ها را از روي درختان جمع‌آوري و سطح آنها را در صورت استفاده از چسب مخصوص توسط آب گرم همراه با مقدار كمي الكل اتيليك و در صورت استفاده از اس تي پي با دستمال آغشته به چند قطره نفت تميز كرد.

ب‌ ـ دشمنان طبيعي

داراي دشمنان طبيعي گوناگوني است كه زنبور پارازيتوئيد Psyllaephagus pistaciae از خانواده ‌Encyrtidae همزمان با ظهور پوره‌هاي نسل اول در باغها ظاهر و به پوره‌هاي پسيل به خصوص در سنين 4 و 5 حمله نموده و آنها را موميايي مي‌كند.

ج‌ ـ عمليات زراعي

1ـ شخم زمستانه و پاشكني درختان 2ـ كوددهي و چاله زني 3ـ اصلاح بافت خاك 4ـ آبياري مناسب 5ـ تغذيه مناسب 6ـ رعايت فاصله كشت و تراكم 7ـ هرس و خشك‌بري 8ـ مبازه با علفهاي هرز 9ـ كاشت رقم مناسب 10ـ استفاده از سيستم آبياري تحت فشار

د ـ کنترل و مبارزه شيميايي

دارتون يا مارشال به نسبت 2 تا 2.5 در هزار يا مايع ظرفشويي به نسبت 3 در هزار به تنهايي پوره‌هاي پسيل پسته را كشته و از بين مي‌برد، همچنين تا حدودي روي تخم نيز تأثير دارد. آمیتراز و کنسالت خاصیت ناباروری حشرات کامل را دارد. از مخلوط كردن مايع ظرفشويي با سموم خودداري شود زيرا PH آن قليايي است و باعث كاهش تأثير كشندگي سموم مي‌گردد.در صورت امکان از اواسط مرداد به بعد سمپاشی انجام نگیرد.

1. آمیتراز(مایتاک) EC20% و 1.5- 1 در هزار

2. ایمیداکلوپراید(کونفیدور) SC35% و 4/. در هزار

3. فلوفنوکسورون(کاسکید) DC5% و 5/. در هزار

4. هگزافلومورون(کنسالت) EC10% و 7/.- 5/. در هزار

5. دارتون EC21.7% و 1.5 دهزار

6. اندوسولفان EC35% و 1.5 درهزار

پیشگیری از پسیل پسته:

• بهترین راه برای مبارزه با پسیل پسته، پیشگیری از آن است.

• برای پیشگیری از پسیل پسته باید از روش‌های زیر استفاده کرد:

• کاشت ارقام مقاوم به پسیل پسته

• رعایت بهداشت باغ

• استفاده از روش‌های کنترل بیولوژیکی

• استفاده از سموم شیمیایی به صورت معقول و منطقی

با رعایت این نکات می‌توان از خسارات ناشی از پسیل پسته به درختان پسته جلوگیری کرد.

زندگی‌شناسی:

• پسیل پسته در طول یک فصل زمستان به صورت تخمگذار و بدنی است که از نظر اقتصادی به عنوان یک کشاورز محسوب می‌شود